Güz Düşleri

Kışın hiç uğramadığı bir coğrafyanın, güneş yanığı çocukları olarak  güz düşleri görüyoruz. Sarıya, turuncuya, kırmızıya eğilimli yazılar yazıyor, şiirlerden birer sığınak kazıyoruz kendimize. Sarıya ve turuncuya meyilli yazıların hürriyete ve demokrasiye ağıt yakması doğaldır belki de.  Kim bilir, böylesi güz düşkünü insanların yazılarına gri/beyaz bulutların, şiirlerine sağanak yağmurların musallat olması da doğaldır belki.  Yazın fazla geliyor olması, güneşin ışığının fazla aydınlatıyor olması şiire yazgılı olmamızdandır.  Sabahtan akşama her noktayı, duvardaki her çatlağı, topraktaki her kımıltıyı gözümüze gözümüze sokan güneş hayda hayda gösterir hayatın ve faşizmin iğrenç yüzünü bu ülkede. 

Güz düşlerine dalmak niyetiyle uykuya yatıyorum ben her gece. Güz düşlerimin ertesinde bilirim ki incitici yazılara ve yaralayıcı şiirlere gebe olarak uyanacağım. Tahammül ötesi ışığını tepemize salan güneşin altındaki sabahlara her şeyin üstüne acıtıcı suyundan döken bir simyacı gibi uyanacağım. Bulutsuzluk ve yağmursuzluk cenderesinden avuçlarımda kendi tuzlu sularımla kurtulacağım.

Her şeyin üzerinde sertçe bir rüzgâr essin istiyorum şimdi. Meselâ televizyonda, yeni açtığı sergisinden heyecanla söz eden ressam, adamızı paylaştığımız Rum halkından  “karşı unsur” diye söz ettikçe,  hızlı bir sonbahar rüzgârı deli deli essin, katıp önüne kinayeli ve hasım gören sözcükleri, darmadağın etsin, yerlerde sürüklesin diye bekliyorum.  Oysa her yerde güneş, her yerde sıcak, her yerde çöl ıssızlığı var. 

Kışın hiç uğramadığı bir coğrafyanın, güneş yanığı çocukları olarak doğduk. Sonra, barışın bir türlü uğramadığı bir ülkenin savaş yeniği çocukları olarak büyüdük. Hayatımızın ortasında hep korku oldu. Hayatımızın orta yerinde hep kurşun, bomba, çatışma ve yaz akşamlarının yasemin kokulu havasına inat barut kokusu oldu.  Bundan da beter iz bıraktı göçler. Ölümden ve savaştan da beter, bir koyu gölge halinde yer aldı göç, geride kalan her çocuğun, her kadının, her erkeğin ruhunda. Kimimiz savaşta öldük.  Savaşta ölmeyenlerimizi en sevdiğinin ölümü mahvetti. Savaşta ölmeyen biri varsaydı eğer ve sevdiklerinden birini de yitirmediyse, o da göç etti bu ülkeden, gitti nihayette. İşte budur Kıbrıslı Türk demek. Ne tarafından baksan, kolu kanadı kırık, ne tarafından baksan yaralı bir bilinç ve ne tarafından baksan hırpalanmış, kışa da yağmura da, barışa da hasret mi hasret.

Bu yüzden işte, sertçe bir rüzgâr essin istiyorum şimdi. Katıp önüne götürsün her şeyi. Meselâ, yeni sergisini açan ünlü heykeltıraşımızın “Barışı isteyen ve barışı istemeyenleri bir birine daha hoş görülü davranmaya çağıran” sergisini iyice bir dağıtsın istiyorum. Ben barışı istemeyenlere hoş görülü davranmak istemiyorum. Kimse de öyle davranmasın. Barış istemeyenlerle uzlaşacaksak eğer Hitler’i de şimdi, buracıkda affetmek lazım. Hatta Şaron’dan özür dilemek, Pinochet için günah çıkarmak gerekecek.  Bu yüzden güz düşleri görmeye yatıyorum hep. Bu yüzdendir uykulara sığınışım.

Şiirin, resmin, yazının, müziğin yetmediği yerde rüzgâr olup deli deli esmek lazım. “Uzlaşma kültürü” dedikleri, “Uzlaşım eğitimi” dedikleri  buysa eğer vazgeçelim bu kültürden de eğitimden de. Vazgeçelim de zehirlemeyelim ne sanatımızı ne de kendimizi. Psikolojiye ucundan, kenarından bulaştığım gün, bu bilim dalının bu günkü haliyle sadece insanlara her şeyi olduğu gibi kabul etmelerini öğütleyen, vahşi kapitalizme direnen, onun bir “çıktı”sı olmak istemeyen insanları çarklara karşı daha az direnç göstermeleri için ikna etmeye uğraşan yeni bir yöntem olduğunu düşünmüştüm. Bu beni epeyce ürkütmüştü. Uzlaşma denen şey de onun bir parçası olarak bir başka koldan sokuluyor hayatlarımıza.

Uzlaşın ve unutun her şeyi. Uzlaşın ve vazgeçin kendinizden. Uzlaşmak için küreselcilerle istifa edin milliyetinizden, utanın ana dilinizden, çok görün kendinize bir avuç toprağı, o topraklarda kendi kendini yönetip hürriyet içinde yaşamayı, uzlaşın azınlık haklarıyla ve ikna olun tarih diye bir şey yok her şey biyografi deyen akılla. Uzlaşın ve buharlaşın. Ben uzlaşmıyorum. Ben sevilesi olmayan hiçbir insanı sevmiyorum ve nefret etme hakkımı saklı tutuyorum.  

En deli rüzgâr asıl şimdi lazım... En deli yağmur, şimdi.

Ben Kızıl Siyah Bir Düş Yarasıydım

Serin serin örtündü gecenin örtüsünü o sevgili ova üzerine. Yalnızlığın ve acıtıcı kalabalığın inme indiren parıltısı suçlu suçlu baktılar. Mor dağlar gündüz düşlerinden gece düşlerine kayarken usulcacık “çıt” “çıt” diye sesler çıkardılar.  Bir kuş sürüsü pırr diye havalandı Efkaliptonun kollarından.  Kanat kanata uçup geldiler gecenin içinden, kanat kanata kondular penceremin pervazına. Küçük, siyah incilere benziyordu gözleri ve bakışlardan haberler saldılar bana. Oysa pencereler kapalı bense derin uykudaydım o sıra. Üstelik gecenin bir yarısıydı ve ben kızıl/siyah bir düş yarasıydım.  Hüzün hüzün baktı kuşlar, derin derin baktı kuşlar, esir esir baktı kuşlar...düşümü ürkütüp kaçırdı kuşlar.  Yüzüm ağrıyordu düşsüz uykularda oysa, izler buluyordum üzerimde, işaretler; ürküp alelacele kaçan düşlerden kalma. Bir yarım uykuya, bir yarım uyanıklığa açıyordu gözlerini, bir yarım düşlere bir yarım gerçeğe akıyordu kesintisiz ve biri diğerine yenilmiyordu asla. Kuşlar... Siyah inciden gözlerinden kederli bakışlar düşürdüler üzerime, hüzünlü bakışlarından tuzlu gözyaşları damlattılar soğuk soğuk tenime de doğrulup oturdum yerimde. Doğrulup oturdum kendi çıplaklığına bir türlü alışamayan sevgili ovamın yamacına.

Ben uyanınca uyandı ay da, uyandı ful da, uyandı asma da.  Asma kadın çabucak çıkardı memelerini yapraklarının arasından ve emzirmeye durdu arsız üzümlerini ay ışığında.  Mesarya Beşparmaklardan bir örtü çekip saklamak istedi çıplak gövdesini. Uzun bej tenli kolunu uzatıp sedir ağaçlarının yapraklarından elma kokulu bir yorgan çekti üstüne. Utangaç bir kadının içi gibi rahat etti içi.  Sessizce ahh etti...gülümsedi. Gülümsedim ben de uykulu gözlerle. Bir Meltem esti birden, ılık bir nefes Mesarya’nın kuytularında biten gecetütenlerin kokusunu getirdi.  Küçükbeleng Büyükbelenge sokuldu ürpererek, içi titredi gecenin, çiy düştü ota ocağa, yarı mahcup bir arzuyla kalkıp inen sevdalı bir göğüs gibi sarsıldı bütün ova. Mesarya hüzünlü gözlerini dikip yüzüme “Beyaz zambağı koklayıp İsa’ya gebe kalan bakire Meryem” bakışlarıyla baktı bana. Oysa biliyordum ki bal gibi sevişgendi o da. Hatta aynıydı Aşk Tanrıçası Afrodit’i doğuran topraklarla.  Afrodit’i doğuran toprakana gövdesini örtmüştü mavi sularla, Mesarya ise Beşparmaklardan gelen çam kokulu yorganla. 

Meltem kulaklarıma doldurdu masum bakışlı, mahzun bakışlı ovamın sesini; dedi ki: Haydi, anlat bana, dök içini.  Bir yandan da çam kokulu örtüsünden dışarı çıkarıp sedef tenli, ayva tüylü minik ayağını, karıştırmaya durdu parmak aralarının pespembe boşluğunu. Gülümsedi tatlı tatlı. Gülümsedim ben de, hem gerçekte, hem düşümde. Dizlerimi çekip göğsüme, doladım kollarımı kendi gövdeme ve dökeyim içimi dedim, dökeyim derdimi, ne kadar birikmiş kahır varsa içimde bırakayım o sevgili ovanın böğrüne. Ovadır o, kaldırır, kocamandır kucağı sığdırır, kurduna yedirir, kuşuna yedirir, dertler ona vız gelir.

Dinle Asma, Alıç, Zeytin, dinle. Dinle Efkalipto, Süpürgeotu, Kırlangıç, Yabangüvercini sen de. Dinle Çaltılı Ova, Mağaralı Kıraç, Büyükbeleng, Dutlu Akar. Sen de dinle Karadut, Kırmızıgül, Elma, Kış ve Oklu Kirpiklerinin altından esmer esmer bakan bay Hüzünlügöz, dinle. Anasının yaptığı bittayla kıçını silip Tanrı tarafından taşa döndürülen Analı Kızlı, sen de dinle. Aşk tütsüsü Gecetüten, kadınların memelerini süsleyen Ful, arsız ve dikenli Çatırez sen de dinle, dinleyin hepiniz.

 Dur Meltem, esme. Bekle biraz, biriktir sözcüklerimi, doldur kocaman ağzına ve sonra üfle, uçur onları. Limasol’a, Larnaka’ya, Baf’a.  Trodos’a Omorfo’ya, Eğlence’ye, Beşparmağa.

Durduramaz seni hiçbir şey, sakın sınır tanıma. Üfür Avustralya’ya, çocukluk arkadaşlarıma götür, Londra’ya, Kanada’ya fotoğraflarımda tebessümlerini bırakıp da giden dostlarıma. Ve ulaştır sesimi Pir Sultan Abdal’a, Yunus’a, Şeyh Bedrettin’e ve yoluma nur saçan tüm ululara. Üstüne titrediğim anacığıma... Aman Meltem, sakın ha... Babacığımı unutma.

Ve dedim ki; gece hasret, gündüz çaresizlik büyütüyorum içimde.  Bütün kapılar kapalı ve bir yabancı gibi duruyorum ben eşikte.  Eşikte duruyorum ve söylenmesi yasak sihirli sözcüklerden tohumlar ekiyorum yüreğime. Bu tohumlar büyüyüp,  küçük kızım, olmasına izin verilmeyen o çukur çeneli prematüre oluyor, hep peşimden geliyor. Bu tohumlar büyüyüp  “O ölü kırlangıç” oluyor ve duruyor hâlâ merdivenlerde. Bu tohumlar Mavi Kitapların sayfaları arasından fırlayıp ellerime batan vavi çuvaldızlara dönüşüyorlar.  Kanıyor ellerim.  Hangi zehirli çiçeklerin ya da hangi pembe/beyaz güllerin olduğunu bilemediğim tohumlar biriktiriyorum içimde. Söylenemeyen sözcüklerden, yazılamayan öfkelerden, dillendirilemeyen gerçeklerden olma,  pişmanlıklardan, keşkelerden, kapanmayan, kapatılamayan yaralardan doğma bu tohumlar. İçimde dağlarca tohumlar ve kilometrelerce ekilmedik tarlaların bir türlü dolduramadığım boşlukları var. Nadas tarlalar gibi içim,  üzümlü asmalar gibi içim, bazen çok şey bazen de hiç’im.

İşte her şeyi söyledim. Gidin artık kuşlar, düşlerimi kaçırmayın.  Yüzüm ağrıyor düşsüz uykulardan sonra, üzerimde izler buluyorum, tuhaf işaretler, apansız ürküp kaçan düşlerden kalma. Düşsüz uykular iyi gelmez bana, ama iyi gelir yazıya. Yarım kalan ne aşklar ne de düşler yaramaz bana ama iyi gelir onlar da yazıya.

Kuş Olsam

altım mavi üstüm mavi

ben mavi
kuş olsaydım keşke
ışıktan atlas üzerinde
akça bir leke
o zaman çarpardı
sonsuza dek yüreciğim
hür ve lekesiz
tanrının yüreğiyle
ahenk içinde

Yeniden Doğdum

Toprağın sesini duydum

 Sen kokuyordu

 Yağmurda ıslandım

 Sanki sendin

 Yumruğum sıkıldı

 Sertti, demirdendi

 Gözlerim açıldı

 Sanki dünya ateştendi

 Parçaladım kendimi

 Bir yapboz gibi dağıldım

 Kurşunladım kalbimi

 En derin yerimden vuruldum

 İşte şimdi, tam da şimdi

 Yeniden doğdum

At

                                                         

                                                                  Gül serp yüzüme,

                                                               Göbeğimde nar çatlat

                                                                 Ağzımı doldursun

                                                                 Kır yeleli, azgın at.

                                                                 De ki; ben değilim

                                                                  De ki; vazgeçtim

                                                                  Sen pişman ol ki

                                                                 Yerine ben öleyim.

Frida Kahlo

Frida Kahlo: hem hayat hikâyesi hem de resimleriyle insanı şaşırtan, kendine hayran bırakan bir insan. Yaşadığı kâbus gibi kazanın bedeninde ve ruhunda bıraktığı tahribatın altından kalkmak başlı başına zor hatta neredeyse imkânsızken, o bununla yaşamayı başarmak bir yana inandığı değerler uğruna kavga etmekten de zerre kadar imtina etmemiş bir kadın, bir güzel insan. Daha sonra kocası olan Diego Riviera ile olan tutkulu ve bir o kadar da çalkantılı beraberliğindeki tutumuna kafa yormak ve direncine hayran olmamak elde değil. Sadece bu direncin kaynağına kafa yormak onunla ilgili her şeyi değilse bile çok şeyi anlamamıza yol açar. Ancak bu kafa yorma sürecinin sonunda sadece Frida Kahlo’ya dair değil kendimize dair de birçok yeni soruyu sormak ve yeni cevaplar bulmak sorunuyla ya da şansıyla karşı karşıya kalmak kaçınılmaz ve en azından benim indimde arzu edilir bir yan etkidir.

Onun şartlarında bir çok insan kendini güçsüz, yetersiz hissedip köşesine çekilecekken o hayatla olan bağlarını daha da güçlendirmiş gibidir. Tam da hayatın, sanatsal ve siyasi kavganın en önemlisi de deli gibi bir aşkın ortasına atmıştır kendini.

Frida Kahlo'nun hayatı

Meksikalı olan Frida doğum tarihini üç yıl gecikmeli olarak Meksika devrimine rastgelen 7 Temmuz 1910 olarak kabul etmiştir. Kız kardeşleri vardır Frida’nın ancak hiç erkek kardeşi yoktur. Bazı kaynaklar babasını memnun etmek için zaman zaman erkek kılığında dolaştığını söyler onun. Ancak bana göre bu tutumu en azından sadece babasını memnun etmek için değildir. İçindeki  daima kuralların –bunlar tabiat kuralları bile olsa- sınırlarına dayanıp ötesine geçme arzusu ve isyanının da bir dışavurumuydu. Bu isyankar ve kural tanımaz ruh halini eserlerinde de kolaylıkla takip edebilirsiniz. Zaten kendisi de tuvale kendi gerçekliğini yansıttığını söylemektedir. Bu olağanüstü kadının eserlerini ve hayatını birbirinden ayırmanın imkânı yoktur. Ve eserleri onun sadece somut hayatının değil hayal dünyasının da tercümeleridir bir ölçüde.

Frida’nın gene kendi deyimiyle hayatı boyunca başına iki büyük kaza gelmiştir. Birincisi onu sakat bırakan, yatağa mahkûm eden ve hayatı boyunca bir çocuk sahibi olmasını engelleyen otobüs kazasıdır. Kazadan sonra çocuk sahibi olamayacağını öğrendiğinde hayali oğlu “Leonardo” için bir doğum belgesi hazırlar Frida.

Belgeye göre Leonardo Eylül 1925’te doğar. Gerçeğe, başına gelen kötü kazanın hayatında yol açtığı geri dönülmez mahrumiyetlere ilk büyük isyanı ve itirazıdır bu Frida’nın. Doğum kayıt belgesiyle bu itirazı somutlar.

Yatağa bağımlı olduğu günlerde babasının aldığı fırça ve tuval, annesinin yatağının üzerine astığı ayna hayata tutunacak çelikten halatları olur genç kadının. Sırt üstü yattığı yatağından aynadaki aksini seyredip, orada gördüklerini tuvaline aktarır.

Bütün acılarını ve yoksunluklarını renklere akıtır. Tuvalde onlarca Frida vardır ve çevresinde dönen hayattan yüzler, eşyalar ve kendisinden başka hiç kimsenin göremediği nice şeyler. Tuval onun günlüğü gibidir aslında. İçini döker, öfkesini, acısını, isyanını.

Böylece aylar, yıllar geçer, acılı tedaviler, ameliyatlar birbirini kovalar. O dehşetli kazadan sonra yaşaması bile mucizeyken ayağa kalkmayı, ağır aksak da olsa yürümeyi başarır Frida. Ve hayatının ikinci büyük kazasını yapmak üzere biriyle tanışır;  Komünist, Ressam Diego Rivera. Frida delicesine âşık olur.

Kendisinden yirmi bir yaş büyüktür Diego. İki kez evlenmiştir ve çocukları vardır. Sanatının yanında güzel kadınlara olan düşkünlüğü ve iflah olmaz bir çapkın oluşuyla ün yapmıştır. Diego’da bu çılgın, güçlü ve biraz da vahşi kıza âşık olur. Evlenme kararları büyük yankı yapar onları tanıyanlar arasında. Çevresindeki hemen herkes  gibi Frida’nın annesi de  karşı çıkmaktadır evliliklerine ve  aralarındaki ilişkiyi bir güvercin ile filin birlikteliğine benzetmektedir.

Ona göre Diego “Çok yaşlı, çok şişman ve daha beteri bir komünist ateist” idi. Aslında Diego Frida’nın yaslandığı dağ, güvendiği ve kendisinden güç aldığı koca bir doruk idi. Evlendiler. Çok büyük acılar ce çok büyük mutluluklar yaşadılar. Frida’nın sağlık sorunları hiç aman vermiyordu. Hiç beklemedikleri bir anda hamile kalması ise hakiki bir mucizeydi. Ancak gebelik tehlikeli bir düşükle sonuçlandı. Genç kadın fiziken yaşadığı perişanlıktan çok ruhen yıkıldı. O bebeği ölümüne istemişti. 

Bir yandan bunlarla boğuşurlarken bir yandan da Diego’nun kadınlar konusundaki arsızlığı Frida’yı kahrediyordu. Kıskançlık içini kemiriyor ve onu içinden çıkılmaz kederlere boğuyordu. Kimi zaman da Diego’ya olan öfkesini ve kırgınlığını başka erkeklerin kucağında dindirmeyi denedi. Ancak evlilikleri en büyük yarayı Diego’nun baldızıyla yaşadığı ilişkiden dolayı alır. Frida kahrolmuştur. Kendisini iki taraflı bir ihanete uğramışlık içinde hisseder. Ayrılırlar. Frida kızkardeşini affetse bile Diego’yu bu sefer affedememektedir. Boşanırlar ancak birbirlerine olan aşklarını bitiremezler.

O dönem Meksika’da sürgünde olan Troçki’yi evinde misafir eder Frida. O’nunla bir ilişki yaşadığı anlatılır daha sonra. Öyleyse de asıl aşkı hâlâ Diego’dur ve hep o olmuştur. Onlar sadece birbirlerinin âşığı ya da karısı kocası değildiler. Onlar birbirlerinin annesi, babası, kardeşi, sevgilisi, yoldaşı, meslektaşıydılar da aynı zamanda. Hayatın neredeyse tüm boyutlarına uzanan bir aşk haliydi onlarınki. Kimselerinkine benzemeyen. Başkalarıyla sevişseler de hiç kimseyi birbirlerini sevdikleri gibi ve kadar sevmediler.

Frida resim yapmayı hiç bırakmadı. Hastayken de, hastanedeyken de, kocasıyla korkunç bir kavganın içindeyken de ve mutlu günlerinde… hep resim yaptı. Amerika’da ve Fransa’da sergilere katıldı. Kendi ülkesindeki ilk kişisel sergisinde rahatsızlığı bir hayli sorun olmaya başlamıştı ve yatağa bağımlıydı. Doktorlar sergisinin açılışına kesinlikle gidemeyeceğini bildirdiler. Ancak bu Frida’yı durduramazdı ve durduramadı. Yakınları çareyi onu yatağı ile birlikte sergi salonuna taşımakta buldu.

Yatmaktan bıkmıştı. Ölümden sonrası için yatarak yeterince vakit geçirdim, cesedimi yakın diyordu gülerek. 13 Temmuz 1954 tarihinde göçtü Frida. Gömülmedi. Dediği gibi oldu;  yakıldı. Külleri şimdi müze olan evi  Mavi Ev’de sergilenmektedir.

Dolores Ibárruri

“Dizlerimiz üzerinde yaşamaktansa ayakta ölmeyi yeğleriz”

İspanya’nın en tanınmış komünist kişiliği kuşkusuz Dolores Ibárruri’dir. Yetenekli bir ajitatör olarak efsaneleşti ve coşkulu konuşmalarıyla yazıları onun “La Pasionaria” (Tutku Çiçeği) lakabıyla anılmasına neden oldu. İspanya İç Savaşı’nda büyük “siyahlı ana”nın yükselttiği mücadele ve direniş çağrısı “No Passaran!” (Geçit Yok!), dünyanın her yanında faşizme karşı direnişin sloganı haline geldi. “Dizlerimiz üzerinde yaşamaktansa ayakta ölmeyi yeğleriz” sözü de ona aittir.

Asıl adı İsidora İbárruri Gómez olan Dolores İbárruri, Bask Bölgesi’nde Vizcaya kentine bağlı Gallarta’nın bir kasabasında yoksul bir madenci ailesinin 11 çocuğundan sekizincisi olarak dünyaya geldi. Çok küçük yaşlarından itibaren konuşma yeteneğiyle dikkat çekti. Öğretmeni öğretmen okuluna gönderilmesini istediyse de ailesi ekonomik durumu nedeniyle kızlarını okutamadı. Dolores balık satarak, hizmetçilik ve terzilik yaparak yaşamını kazanmak durumundaydı.

1916’da bir komünist ve maden işçisi olan Julián Ruiz Gabina’yla evlendi. Ağır yaşam şartları nedeniyle altı çocuklarından dördü erişkinliğe eremedi. Dolores, eşi politik faaliyetleri nedeniyle sık sık tutuklandığından tek başına ayakta durmak zorundaydı. 1917’de İspanya Sosyalist İşçi Partisi’ne üye oldu. Ekim Devrimi’nin ardından okumaya başladığı Marx ve Engels’in eserleri onun için kendi deyimiyle “yaşama açılan bir pencere” oldu.

Dolores 1920’de, İspanya Komünist Partisi’nin kurucuları arasında yer aldı. Aynı yıl BASK Bölge Komitesi’ne seçildi ve bölgesinde hızla önemli bir politik figür haline geldi. Madenci gazetesi El Minero Vizcaíno için “La Pasionara” imzasıyla yazılar yazmaya başladı ve işçi hareketinde faal olarak çalıştı. 1930’da İspanya Komünist Partisi Merkez Komitesi’ne seçilen ilk kadındı. Kısa bir süre sonra kocasından ayrılarak Madrid’e yerleşti.

Partinin merkez yayın organı “Mundo Obrero”ya (İşçi Dünyası) yazdığı yazılar nedeniyle birçok kez tutuklandı. 1933’te parlamentoya milletvekili seçildi. Burada kadının toplumdaki yeri sorunuyla ilgilendi ve kadınların haklarını ve yaşam koşullarını iyileştirmek için çalışmalar yürüttü. Aynı yıl 13. parti kongresine katılmak üzere SSCB’yi ziyaret etti ve Moskova’da gerçekleştirilen Komintern’e (Komünist Enternasyonal) delege olarak katıldı.

1934’te Paris’te düzenlenen Dünya Kadın Kongresi’nde ülkesini temsil etti.

1936 seçimlerinde cumhuriyetçiler, sosyalistler ve komünistler birleşerek büyük bir zafer kazandılar. Milletvekili seçilen Dolores İbárruri İspanya İç Savaşı sırasında (1936-1939) temsilciler meclisine başkanlık etti. Dolores, “No Pasaran!” sloganı eşliğinde Cumhuriyetin savunusu için sesini daha da yükseltti. Faşist Franco birliklerine karşı radyoda ateşli konuşmalar yaptı ve savaşçıların morallerini yükseltmek için onları cephede ziyaret etti. Konuşmaları toplumun büyük bir kısmını, özellikle kadınları, anti-faşist mücadele için bir araya getirdi.

Kanlı üç yılın ardından 1939 yılında Madrid’in düşmesiyle beraber Milliyetçi güçler galip geldi. Cumhuriyetçi hükümetin Madrid’den çekilerek yerleştiği Barcelona da düştüğünde İbárruri yoldaşlarıyla birlikte önce Paris’e, ardından da Sovyetler Birliği’ne sığındı.

Mülteciliği sırasında Moskova’da İspanya Komünist Partisi’ni temsil etti ve sonraki yıllarda defalarca parti başkanlığına seçildi.

Tek oğlu Rubén, Kızıl Ordu’ya katıldı ve 1942’de Stalingrad savunması sırasında hayatını kaybetti. Sonraki yıllarda Lenin Madalyası ve Lenin Barış Ödülü başta olmak üzere

Sovyetler Birliği’nin en önemli nişanlarıyla onurlandırıldı. 1966’da “No Passaran!” adıyla otobiyografisini yayınladı.

Franco’nun ölümünün ardından Dolores İbárruri ülkesine geri döndü. Aynı yıl yeniden milletvekili olarak parlamentoya seçildi. Aktif politik yaşamını ölümüne değin sürdürdü. “La Pasionaria” 1989 yılında 93 yaşında Madrid’de geçirdiği zatürre sonucu yaşamını yitirdi.

HER ŞEYLERİNİ VERDİLER

 “Farklı ideolojilere, farklı dinlere mensup, farklı deri rengine sahip olan ama özgürlük ve adalete sevdalı komünistler, sosyalistler, anarşistler, cumhuriyetçiler, mücadelemize koşulsuz katılmak üzere buraya gelmişlerdi. Bizlere her şeylerini verdiler, gençliklerini veya olgunluklarını, bilgilerini ve deneyimlerini, kanlarını ve yaşamlarını, umutlarını ve arzularını verdiler ve bizden hiçbir şey talep etmediler. Onlar mücadelede yer almak istediler ve bizler için ölme onuruna erişmek istediler…”

(Dolores İbárruri’nin 28 Ekim 1938’de Barcelona’da yaptığı Enternasyonal Tugaylar’a veda konuşmasından. Birleşmiş Milletler Uluslararası Müdahale Etmeme Komitesi tüm yabancı askerlerin İspanya’dan ayrılmasına karar vermişti)

Düşyazılar - 2

 Gücünü kuşandı geliyor kış. Soluğunu duyuyorum içimde. Gözüm takvimde bekliyordum nicedir. Öyle bir özledim ki zemheri’yi. Toprak kokusu çekiyor canım. Yağmur sonrası ıslak sabahlara uyanmak, pencerede vınlayan rüzgârın sesini duymak, ateşin başında, içimi yeni bir romana dökmek istiyorum. Acele ediyorum evet. Çünkü korkuyorum. Gecikirsem eğer… eğer gecikirsem… içimde birikenler taşlaşır da dökülmez belki. Öylece kaskatı kalırlar. Neşemi, huzurumu, aşklarımı, arzumu bir kenara itip beni ıssıza atarlar diye korkuyorum.

Düşyazılar - 1

Sabahı zor gecelerin varlığını sezmiştim. Orada bir yerlerde sessizce bekliyorlardı. Sonunda geldiler. Artık usul usul inmiyor akşam üstüme. Yürek kütürtüsü gibi güm diye aniden iniyor. Bir göz kırpımı vaktinde. Kapıyorum gözlerimi gündüze, açıyorum gece. Sakince yürüyorum koridor boyunca, sakince duruyorum al duvaklı sandığın önünde. Karşımdaki aynadaki aksim de öyle. Duruyoruz göz göze. Bir çiçeğin taç yapraklarını okşar gibi açıyorum kapağını sandığın. Alıyorum ışıktan geceliğimi elime. Aynadaki aksim de alıyor. Zaten soyunmuştum koridor boyunca, gün rengi geceliği geçiriyorum üstüme.

Kor Ateşe Benziyor Sevdan

nerene dokunsam elim yanıyor

 kor ateşe benziyor sevdan

 kavgamız öyle kutsal ki

 sevişemeyiz asla

 gelmeden müsaade nur'dan

 ve o'nun suyunda yıkanmadan, yunmadan

Lâl ve Nar

canım çekiyor diye

 bir bardak şarap döküyorum kadehe

 oturuyoruz karşılıklı

 şarap tutturuyor bir şarkı, lâl

 ben tutturuyorum bir çoğalmak, nar

Öldüremezler Bizi

deprem, yangın, sel

 savaş, acı, keder

 duvarlar, demirler, dikenli teller,

 kurşun, bomba, kör bıçak

 hepsi nafile

 öldüremezler bizi

 dizlerim dizlerine değdikçe

İki Güzel Hırsız

üşümüştüm

 titriyordum

 zaman fenaydı

 zaman düşman

 iki güzel hırsız olduk

 çaldık mânayı 

 bin başlı gardiyandan

Unuttum Gözlerimi Yüzünde

hayat dar gelince

 bakarım yüzüne

 son seferinde

 unuttum gözlerimi yüzünde

Kış Destanı

 yennar gelse çabucak

 üşüsem çok üşüsem

 gel desen, gel yanıma

 ah seni sarı yapıncak

 alsan topuğumu avcuna

 sarılıp yatsak ikimiz

 yıkılsa dışarıda dünya

Sondan Bir Önceydi

sondan bir önceydi

 girmiştin kapıdan içeri

 üzerimde ak gecelik

 dans etmiştim senin için

 kulaklarımda hala

 o delirten, o isyankar

 lal renkli o müzik...

Yeminimden Dönemem

yeminim var iki şeye

 hayat nedir ki

 senin için tek solukta

 geçerim öte'ye

 bir de saçlarım

 ışıktan bir demet gibi

 uzuyorlar hiç durmadan

 inseler topuklarımca

 geçerim canımdan

 ama kestirmem

 yeminimden dönemem...

Kendimi Yıkarım Kendi İçimle

yürüyünce ardı sıra yağmurun

 ıslanır ellerim, yüzüm, saçlarım

 biriktiririm suyunu yüreğimde

 sonra her kirlendiğimde

 kendimi yıkarım 

 kendi içimle...

Ben Denizim

derin uykusuyum suyun

 hem denizim

 hem de uykuya başkaldıran

 kavgasıyım annemin

 deniz ben, ben denizim.

 (foto: başar taşlı)

Sarhoş Tanrıça Şiirleri - 6

 alıyorum kendimi

 vuruyorum ovaya

 sabahın dibindeyim

 gecenin içinde

 çıt çıt sesleriyle

 genişliyor zaman

 aman, aman amannnnnnnnnnnn

Kendimden Geçtim

çağırdım bin yıl önceden

 duydun

 geldin kök saldın toprağa

 uzaktaydım, rahminde

 tanrı'mın

 varlığını sezdim

 kendimden geçtim

 (foto: g. özpulat)

Yüzüm Gökyüzü

döndüm uzaklardan

 biliyorsun

 gittiğim gibi gelmedim

 dolup boşalıyorum 

 yüzüm gökyüzü

 görüyorsun

 bir bulut kıyameti

 bir lekesiz, kesintisiz mavi

 eyy sevgili

 etim, kemiğim senin olsun

 ancak ruhumu isteme 

 biliyorsun

 ruhum çingene, 

 ruhum serseri,

 ruhum uçsuz bucaksız

 bir çöl kadar kızgın

 ve bir orman kadar

 serin, ıslak ve gölgeli.

Söylemek Lazım Cesurca

Koşuysa, çıplak ayak

Uykuysa, anadan doğma

Sevişmekse eğer...

Korkusuz ve arsızca

Söylemek lazım cesurca.

Gitmekse, en uzağa

Düşmekse, en çukura

Kalmaksa eğer,

Gidilemiyorsa...

İtiraf etmek lazım

Alıştık demek ki,

Alışılırmış demek ki

Müebbete de, prangaya da.

Utandı Gece

uykuyla girince halvete

utandı gece

çekti kadife örtüsünü üstümüze

aydede hınzır, usulca sıyrıldı buluttan

dikti gözünü mahremimize

git başımdan aydede

yargılayacak mahkeme yok

tanıklık edemezsin aleyhimize

Nefesim ki Hakikatin Sözüdür

Nefesim ki hakikatin sözüdür

Çekip sabahı aşkla içime

Haykırırım gerçeği

Hayatın yeryüzüne

Soyunup Daldım Suyuna

                                     

                                                              

                                                                İki Arjantin bardakta

                                                               İçtik ve sildik ağzımızı

                                                                 Sildik sevdamızla.

                                                                  Buz gibi iki bira

                                                              Soyunup daldım suyuna

                                                                    Suyun mavi

                                                                     Suyun deli

                                                                    Suyun fırtına.

                                                               Müebbet âşığındım

                                                               Beter oldum bilesin

                                                               Köpük mühür oldu

                                                            Mühür oldu sevdamıza.

                                                                          9/13